Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik tam ölçekli işgalinin üçüncü yılına girmesiyle birlikte, savaş döneminde gazeteciliğin rolü yalnızca hayati değil, aynı zamanda hayat kurtarıcı hale geldi.
Dünyanın en eski üçüncü yayın kuruluşu olan Ukrainian Radio'nun sorumlu yapımcısı Yuliia Sheludko, bianet.org'a drone saldırısı altındaki Kiev'deki süren elektrik kesintisi nedeniyle telefonuyla yazdığı cevaplarda yaşadıklarını anlattı.
"Savaş zamanlarında insanlar, güvenilir kaynaklardan doğru bilgiye ulaşmak ister. Bu bilgiyi sağlamak bizim, gazetecilerin görevi" diyor Yuliia Sheludko.
"Ukrainian Radio'nun da bağlı olduğu kamu yayıncılığı, her zaman gazetecilik standartlarına ve etik kurallarına sıkı sıkıya bağlı kalmaya çalışıyor. Bu ilkelere bağlılık, bugün her zamankinden daha önemli."
Yullia, modern savaşın etkili araçlarından biri olan dezenformasyonun tehlikesine dikkat çekiyor. Ukrainian Radio'nun bu alandaki rolü ise hayati önemde.
"Düşmanın diğer silahları"
"Dezenformasyon ve propaganda da aynı zamanda düşmanın elindeki silahlardan. Bizim görevimiz yalnızca sahte haberlerin yayılmasını engellemek değil, aynı zamanda dinleyicilerimize eleştirel düşünmeyi öğretmek, savaş gazeteciliği bir can simidine dönüştürdü" diyor.
Tüm risklere rağmen Ukrainian Radio, halen Rusya işgali altındaki bölgelere yayın yapmaya devam ediyor.
"Bu bölgelerdeki insanlar, dinlemenin tehlikeli olmasına rağmen bir şekilde yayınlarımıza ulaşmayı başarıyor. Bu sayede hem güvenilir bilgiye erişiyorlar hem de Ukrayna'ya bağlılıklarını hissediyorlar."
Ancak, işgal altındaki bölgelerden haber almak her geçen gün daha da zorlaşıyor.
"Ruslar, insanların telefon ve cihazlarını kontrol ediyor. Hükümetin kontrolündeki bölgelerle iletişim kurup kurmadıklarına bakıyorlar. Orada yaşayan insanlar için bize bilgi aktarmabüyük bir risk. Ama birinci elden bilgi çok önemli, bu yüzden bu bağlantıları sürdürmenin yollarını aramaya devam ediyoruz" diye açıklıyor Yullia.
"Birimiz hepimiz için"
Yuliia Sheludko'ya göre, bu zorlu süreçte ayakta kalmasını sağlayan en önemli şey ailesi ve meslektaşları olmuş.
"Ailemin ve ekibimin desteği sayesinde gücümü koruyorum. Her zaman birbirine güvenen, destek olan bir ekibimiz var. Meslektaşlarım için her zaman birimiz hepimiz için."
İşgalin ilk günleri, Sheludko için en zor ama aynı zamanda en dokunaklı anların yaşandığı dönem olmuş.
"Ukrayna'nın dört bir yanından gazetecilerimiz bir yandan ailelerini tahliye ederken, diğer yandan canlı yayına bağlanarak bulundukları yerlerde neler yaşandığını anlatıyorlardı. Bu anlar çok etkileyiciydi," diye hatırlıyor.
"Eski radyolarla bizi dinlemişler"
O dönemde Ukrainian Radio, sivillerin en tehlikeli bölgelerden tahliye edilebilmesi için oluşturulan 'yeşil koridorlar' hakkında bilgi yayınlıyordu.
"Daha sonra bize mektuplar ve telefonlar geldi. Elektrikleri ya da internetleri olmayan insanlar eski radyolarını bulup bizi dinlemişler. Oradan aldıkları bilgiler sayesinde kendilerini ve ailelerini kurtarabilmişler."
"Öldüğünü sandım"
Sheludko, işgalin ilk döneminde yaşadığı korkutucu bir anısını da paylaştı. Kherson'da çalışan bir gazeteci, şehirde yapılacak bir protestoyu izlemek üzere görevlendirilmişti.
"Anlaştığımız gibi o protesto gösterisine gitti. Birkaç saat sonra, Rus askerlerinin kalabalığa makineli tüfekle ateş açtığını öğrendim. Kendisine ulaşamıyordum, çok korktum. Öldüğünü sandım."
"Saatler sonra beni aradı. Sığınmak için bir bodruma girmiş ve orada saklanmış. Telefonda sinyal yokmuş. Aylar sonra, o gazeteci ve ailesi bölgeden ayrılmayı başardı."
Saldırı altında saatlerce yayın
Sheludko, tam kapsamlı işgalin ilk günlerinde alınan zor kararları ve meslektaşlarının olağanüstü çabalarını da hatırlıyor.
"İşgalin başında, Ukrainian Radio’nun yayınlarını Kiev’den başka bir şehre taşıdık. Neyse ki yönetim yayınların kesilmemesi için bir yedek plan hazırlamıştı."
Radyo ve televizyon yayınlarından sorumlu Ukrayna Kamu Yayıncılığı Kurumu yönetim kurulu üyesi Dmytro Khorkin’in çabalarını özellikle vurguladı.
"Dmytro günlerce uyumadı. Saatlerce bizzat yayına çıktı. Aynı zamanda ailesi işgal altındaydı, hayatları tehlikedeydi. Buna rağmen çalışmaya devam etti. Bu benim için mesleğe bağlılık ve direncin gerçek bir örneğidir."
"Hepimiz barışı hayal ediyoruz"
İleriye dönük olarak, Sheludko Ukrayna halkının ortak dileğini dile getirdi:
"Elbette, biz Ukraynalılar ve yalnızca biz değil, tüm dünyadaki insanlar barış görüşmelerinden sonuç çıkmasını umuyor. Hepimiz barışı hayal ediyoruz."
Sheludko, Ukrayna'ya destek veren ülkelere de teşekkür etti:
"Göçmenlerimizi kabul eden, silah, mali yardım ya da diplomatik destek sağlayan her ülkeye minnettarız. Yapılan her yardım bizim için çok değerli. Ukrayna'nın yanında duran ve Avrupa'da, dünyada barışı isteyen herkese teşekkür ederiz."
Cevapları saldırı altında yazdı
Röportajın sonunda, Sheludko yanıtlarını telefondan yazdığını belirtti. Nedeni ise ardı arkası kesilmeyen yeni drone saldırıları nedeniyle Kiev banliyösünde yaşadığı bir başka elektrik kesintisiydi.
"Bu bizim yaşadığımız gerçeklik. Ukrayna'ya ilgi gösterdiğiniz, yaşadıklarımızı Türkiye'de insanlara aktardığınız için çok teşekkür ederim. Barış sürecine verdiği destek için Türkiye'ye de içtenlikle minnettarız."
Ukranıan Radio hakkında
Ukrayna Radyosu ( Ukrainske Radio), 1924'ten bu yana Ukrayna'da kamu tarafından finanse edilen radyo yayıncısı. 2017'den bu yana, Ukrayna Radyosu kanallarının genel yapımcısı Dmytro Khorkin.
Ukrayna'da (o zamanlar SSCB'nin bir parçasıydı) radyo yayınları 16 Kasım 1924 tarihinde Harkiv'de başladı ve 1928'de ulusal bir radyo ağı kuruldu (SSCB'nin ilk yıllarında Harkiv, Aralık 1919'dan Ocak 1934'e kadar Ukrayna'nın başkentiydi. Sonrasında başkent ve Ukrayna Radyosu’nun genel merkezi Kiev'e taşındı.
II. Dünya Savaşı sırasında, Ukrayna Radyosu yayınlarını hiç durdurmadı. Önce Harkiv’e, sonra Stalingrad’a, ardından Saratov’a taşındı ve buradan düzenli Ukraynaca yayınlar sürdürüldü.
SSCB döneminde yayınlar, Ukrayna SSC Televizyon ve Radyo Yayın Komitesi tarafından yürütüldü. 1990'ların başında bu komite, Ukrayna Devlet Yayıncılık Şirketi'ne dönüştürüldü. 1995'te, Ukrayna Ulusal Radyo Şirketi, bu yapıdan ayrılarak bağımsız bir devlet kuruluşu oldu.
Rusya işgalinden sonra Radyo'nun stüdyoları Kiev'den güvenlik sebebiyle ismi verilmeyen başka bir lokasyona taşındı.
İstanbul’da Rusya ve Ukrayna arasında 'barış' müzakereleri
Ukrayna Savaşı’nda barış müzakereleri
(PK/EMK)
